نهاد : كلمه يا گروهي از كلمات است كه درباره ي آن خبري مي دهيم ؛ يعني  صاحب خبر است و به تعبير ديگر نهاد كسي يا چيزي يا مفهومي است كه كاري يا حالتي به آن نسبت داده مي شود .

مانند :

پيامبر اكرم مردم را به كسب علم دعوت نمود (پيامبر اكرم : نهاد)

كتاب درس داده شد . (كتاب : نهاد)

اخلاق نيك نشانه ي مومن بودن است ( اخلاق نيك :  نهاد  )

نهاد بر دو نوع است :

الف ) نهاد جدا  :

گروه اسمي است كه معمولاً در ابتداي جمله مي آيد و اغلب مي توان آن را حذف كرد .

مثال :   -   ما به نيك انديشي پدر خويش مي باليم ( نهاد :  ما )

           -    در مدرسه درس مي خوانيم ( نهاد : محذوف )

نكته1 :   نشانه ي نهاد ، مطابقت آن با شناسه  است  . يعني اگر نهاد مفرد باشد شناسه ي آن نيز مفرد است و اگر نهاد جمع باشد ، شناسه ي آن جمع است .

نكته 2 : نهاد مي تواند گاه بعد از اجزاي ديگر بيايد

مثال : آن گاه بر او  و خاندانش سلام و درود فرستاده است

نكته 3 : نهاد محذوف با علامت «   - »  نشان داده مي شود

نكته 4  :  نهاد مي توان يك كلمه باشد  ( كتاب از دستش افتاد ) و مي تواند يك گروه باشد ( كتاب شاهنامه ي فردوسي دلنشين است )

تذكّر  :  بايد توجه داشت گروه هايي كه نقش نهاد يا مفعول ، متمم و مسند  مي گيرند  نقش اصلي و دقيق گروه ، هسته ي آن است  بنابراين در گروه نهادي (كتاب شاهنامه ي فردوسي )  كتاب : نهاد است و بقيه وابسته هاي آن هستند  .

نكته 5  : نهاد حتّي اگر محذوف باشد ، آن را در شمارش تعداد اجزاي اصلي جمله به حساب مي آوريم و در رسم نمودار  با نشانه ي  « - » ذكر مي كنيم

تشخيص نهاد  :

الف – كلمه اي كه از نظر شمار ( مفرد و جمع ) با شناسه مطابقت  دارد

ب  -  كلمه اي كه بتوان آن را به صورت جمع يا مفرد  در آورد و  فعل جمله نيز تغيير  كند  

مثال : دانش آموزي  در حياط مدرسه ي ما  مي دويد = دانش آموزاني   مي دويدند

          آن پسر  توپ را به فرهاد مي دهد    =   آن پسران  توپ را به فرهاد مي دهند                

3- مي توان از اين پرسش استفاده كرد :  چه چيز  /  چه كس  (چه چيز هايي /  چه كساني )+ فعل  ؟

ايرانيان از ديرباز آزادگي را مي ستايند 

پرسش : چه كساني مي ستايند  ؟     پاسخ  :  ايرانيان 

اينك به عبارات زير توجّه كنيد و نهاد را مشخّص كنيد .

-  در هفته هاي اخير  تجارت جهاني رونق بي سابقه اي يافته است

-  به كمك درس املا و انشا ي فارسي ، مهارت هاي زباني را تقويت كنيم

- همين نهال هاي خشك روزي ميوه خواهند داد

-  در فصل بهار گل هاي رنگارنگ جلوه ي بي مانندي به شهر مي داد

-  از خوان خون گذشتند صبح ظفر سواران      پيغام فتح دارند آن سوي جبهه ياران

- دست هاي كوچكش را به نرمي به ديوار چسباند