فعل ناگذر و جمله ي دو جزيي
فعلي است كه براي ساختن يك جمله ي دستوري تنها به نهاد نياز دارد و معمولا از مصدرهايي مانند« آمدن ، ايستادن ، پريدن ، نشستن ، برخاستن ، خوابيدن ، دويدن ، چرخيدن ، افتادن ،باليدن ، پلاسيدن ، پوسيدن ، تابيدن ، تركيدن ، جنبيدن ، جهيدن ، خروشيدن ، خزيدن ، خشكيدن ، درخشيدن ، دميدن ، رفتن ، روييدن ، زيستن ، شتافتن ، غرّيدن ، گريستن ، گنديدن ، لرزيدن ، لغزيدن ، لنگيدن ، ماندن ، مردن ، وزيدن » يك جمله ي دوجزيي ساخته خواهد شد .
نكته ۱: همان گونه كه مي دانيم تعداد اجزاي جمله را فعل تعيين مي كند . بنابراين براي تشخيص جمله هاي دو جزيي ، سه جزيي و چهارجزيي بايد به فعل مراجعه كرد زيرا بعضي از فعل ها تنها به نهاد نياز دارند كه افعال آن ناگذر و جمله ي دوجزيي خواهد بود اما برخي ديگر علاوه بر نهاد ، اجزاي ديگري( مفعول ، متمم ، مسند ) نيز مي طلبند و بدون آن اجزا كامل نمي شوند . پس با شناخت فعل مي توان اجزاي جمله را شناخت .
مانند : خروشيد كاي فرّخ اسفنديار هماوردت آمد ، مشو باز جاي
هر بامداد نسيم خنكي از سوي دريا مي وزيد
نكته ۲ :افعال ناگذر را مي توان به شيوه ي زير به گذرا تبديل كرد : بن مضارع + ان + د/يد = گذرا به مفعول
كودك خوابيد (ناگذر ) مادر كودك را خواباند / خوابانيد ( گذرا به مفعول )