فعلي است كه براي ساختن يك جمله ي دستوري تنها به نهاد نياز دارد و معمولا از مصدرهايي مانند« آمدن ، ايستادن ، پريدن ، نشستن ، برخاستن ، خوابيدن ، دويدن ، چرخيدن ، افتادن ،باليدن ، پلاسيدن ، پوسيدن ، تابيدن ، تركيدن ، جنبيدن ، جهيدن ، خروشيدن ، خزيدن ، خشكيدن ، درخشيدن ، دميدن ، رفتن ، روييدن ، زيستن ، شتافتن ، غرّيدن ، گريستن ، گنديدن ، لرزيدن ، لغزيدن ، لنگيدن ، ماندن ، مردن ، وزيدن »  يك جمله ي دوجزيي ساخته خواهد شد .  

نكته ۱: همان گونه كه مي دانيم تعداد اجزاي جمله را فعل تعيين مي كند . بنابراين براي تشخيص جمله هاي دو جزيي ، سه جزيي و چهارجزيي بايد به فعل مراجعه كرد زيرا بعضي از فعل ها تنها به نهاد نياز دارند كه افعال آن ناگذر و جمله ي دوجزيي خواهد بود اما برخي ديگر علاوه بر نهاد ، اجزاي ديگري( مفعول ، متمم ، مسند ) نيز مي طلبند و بدون آن اجزا كامل نمي شوند . پس با شناخت فعل مي توان اجزاي جمله را شناخت .

مانند : خروشيد كاي فرّخ اسفنديار             هماوردت آمد ، مشو باز جاي

          هر بامداد نسيم خنكي از سوي دريا مي وزيد

نكته ۲ :افعال ناگذر را مي توان به شيوه ي زير به گذرا تبديل كرد :                                                  بن مضارع + ان + د/يد     =  گذرا به مفعول 

كودك خوابيد (ناگذر )        مادر كودك را خواباند / خوابانيد   ( گذرا به مفعول )