سرود عشق

                                                غزلی از امام خمینی (ره)

 

بهــــار آمــــــــد و گلـــزار، نور باران شد      چمـــــن زعشق رُخ يار،لاله افشــان شد

بهار، چمن، لاله، گلزار: تناسب 

نورباران شدن گلزار : استعاره  مکنیه ، به معنی پرشدن گلزار ازگل های رنگارنگ ، کنایه از با طراوت شدن ، زیبا شدن  

 بهار آمد:تشخیص

عشقِ چمن : تشخیص

 درمصراع دوم : حسن تعلیل ( شاعر علت لاله افشان شدن چمن را عشق به یار می داند )

یار : محبوب ازلی،خدا

 واج آرایی صامت : ر، ش

مفهوم : زیبایی بهار و چمن پرتوی از زیبایی خداست

معنی بیت :

با آمدن فصل بهار گل های رنگارنگ گلستان را نورانی کرده است و چمنزار در اثر عشق محبوب ازلی (خداوند) پر از لاله و گل شده است.

 

  سـرود عشق زمـرغان بوستان بشنو !      جــمال يار زگلبــرگِ سبز،تابــان شد

 سرودعشق:اضافه ی تشبیهی

مرغ،بوستان،گلبرگ : تناسب  

 مفهوم عرفانی : تمام پدیده های هستی آواز عشق سر داده اند و عشق در همه ی طبیعت جاری است.زیبایی جهان و گلستان دنیا پرتوی از زیبایی خداست

 قرابت معنایی : هرکس به زبانی صفت حمدتوگوید       بلبل به غزلخوانی وقمری به ترانه    

  معنی : از پرندگان باغ نغمه عاشقی را گوش کن . زیبایی معشوق در گل ها و سبزه ها (پدیده های طبیعت ) متجلی است .

ندابه سـاقی سرمستِ گلعذار رسيد     که طـــرْف دشت چورُخسارسرخِ مستان شد

 گل عذار : آن که چهره ای مانند گل دارد ؛ زیبارو

ساقی : واسطه ی فیض الهی که مرشدکامل است وگاهی باخودمعشوق برابری می کند

تشبیه  : طرف دشت به رخسار مستان مانند شده است.

رخسارسرخ : کنایه  ازچهره ی شاداب وگلگون

ساقی،سرمست،مستان :تناسب

واج آرایی : س

معنی بیت : به ساقی سرمست وزیبارو ( پیرعارف ) ندا رسید با آمدن بهاردشت باگل های ( لاله و شقایق)مانندچهره ی مستان سرخ و گلگون شده است؛پس توای ساقی شراب عشق رابه عاشقان سرمست بنوشان.  

 

 به غنچه گوى كه ازروى خويش، پرده فكن    كــه مرغ دل زفراق رُخت،پريشان شد 

غنچه:استعاره ازمعشوق

پرده ازروی افکندن کنایه ازچهره نشان دادن ،

مرغ دل:اضافه ی تشبیهی 

معنی بیت : به محبوب که مانندغنچه ای پوشیده است بگو که چهره نمایان کند زیرا که دل عاشق از دوری معشوق پریشان و بی قرار گشته است.  

 

 ز حـال قلبِ جفا ديده ام، مپرس، مپرس             چــوابر از غم دل دار،اشك ريزان شد 

  قلب به ابر:تشبیه شده است که وجه شبه ، اشک ریزان شدن است ( گریستن )

دل دار: معشوق که دل عاشق دردست اوست.

اشک ریزان شد:کنایه ازگریستن وغمگین شدن

مپرس:تکراربرای تاکید          

 معنی بیت:ازحال قلبم که بی وفایی معشوق رادیده است مپرس که بسیار آشفته وغمگین است،آن چنان که ازغم دوری معشوق مثل ابراشک می ریزد.

 

خودآزمایی

۱- بیت دوم به کدام مفاهیم عرفانی اشاره دارد ؟

 تمام پدیده های جهان ازجمله پرندگان آواز عشق سرداده اند و خداوند را ستایش می کنند

۲- در باره ی آرایه های بیت چهارم غزل توضیح دهید .

غنچه:استعاره ازمعشوق

پرده ازروی افکندن کنایه ازچهره نشان دادن ،

مرغ دل:اضافه ی تشبیهی