نکات مهم درس دوم زبان فارسی سوم متوسطه

جمله – جمله ی مستقل

—            تعریف جمله مستقل

—            جمله ی مستقل،جمله ای است که از واحدهای کوچک تر ساخته شده است ولی خود جزئی از یک واحد بزرگ تر نیست به تعبیر دیگر ؛جزیی ازیک جمله ی مرکب نباشد.

—            تعریف دیگر :جمله ی مستقل بزرگ ترین واحد سخن است که از یک یا چند جمله ی ساده ساخته می شود و خود جزیی از یک واحد بزرگتر زبانی نیست .

—            مثال جمله مستقل

—            مثال:درعبارت «یکی ازمورخان کشورپرو،سرگذشت غم انگیزی دارد.اوکه عمرش راصرف جمع اوری مطالب درباره ی تاریخ پروکرده بود،پیش ازنوشتن کتاب «تاریخ پرو»درگذشت»

—            جمله ی اول ،مستقل است؛زیراجزئی ازیک جمله ی مرکب نیست اماهیچ یک،جمله ای مستقل نیستند،بلکه هردو،جزئی ازیک جمله ی مرکبند؛پس عبارت برروی هم یک جمله ی مستقل است وهیچ یک ازاجزای آن به تنهایی جمله ی مستقل به شمارنمی آید.

—            انواع جمله مستقل

—            جمله ی مستقل دو نوع است :

—            1)      ساده: یک فعل دارد .مثال : «لباس انسان پرچم کشور وجود اوست .» .

—            2)      مرکب : دست کم یک جمله ی وابسته دارد . مثال «انسان راه درازی در پیش دارد که مرگ یکی از گذرگاه های آن است .».

—            اجزای جمله ی مرکب

—            جمله ی مرکب دارای یک جمله ی هسته و یک یا چند جمله ی وابسته است . در جمله ی مرکب نه هسته استقلال دارد و نه وابسته . جمله ی هسته اگر به تنهایی بیاید خود جمله مستقل داست.

—            چگونه جمله ی هسته و وابسته را تشخیص دهیم ؟

—            نشانه ی جمله ی وابسته ،حرف پیوند وابسته ساز است . یعنی جمله ای که بعد از حرف پیوند وابسته ساز بیاید ،وابسته محسوب می شود و بخشی از جمله که وابسته ساز ندارد ، هسته است . مثلا ً در مثال بالا «انسان راه درازی در پیش دارد »هسته است و جمله ای که بعد از «که» آمده است : «مرگ یکی از گذرگاه های آن است» جمله ی وابسته است .

—            انواع حروف پیوند

—            پیوندها دو نوع اند :

—            1)      پیوندهای هم پایه ساز:واژه های دستوری «و»،«ولی»،«اما»،«لیکن»،«یا» و....دو جمله را هم پایه می کنند :

—            خیاط ها پول زر و سیم را گرفتند و کارگاهی عریض و طویل دایر کردند .

—            2)      پیوندهای وابسته ساز: واژه های دستوری «که»،«تا»،«زیراکه»،«هنگامی که»،«اگر»،««اگرچه»،««وقتی که»،««چون » و....جمله های پس از خود را به جمله ی هسته وابسته می سازند :او به خیاط خانه ی سلطنتی رفت تا لباس زربفت عجیب خود را بر تن کند .

—            پیوندهای پرکاربرد مانند «که »و «تا» گاه از جمله حذف می شوند ولی بالقوه وجود دارند:

—            قرار شد جشنی عظیم در شهر به پا شود=قرار شد تا جشنی عظیم در شهر به پا شود .

—            انواع پیوند های هم پایه ساز

—            پیوندهای هم پایه سازرامی توان به دودسته تقسیم کرد:

—            دسته اول:و –یا -ولی،اما،لیکن، بلکه

—            دسته دوم:1-هم..هم...2-چه.. چه..3-یا..یا..4-نه..نه...5-خواه..خواه..6-نه تنها..بلکه...

—            تفاوت این دودسته درآن است که هم پایه سازهای دسته اول فقط بین جمله ها می آینداما هم پایه سازهای دسته دوم درابتدای اولین جمله نیز می نشینند؛مثال:

—            دسته اول:اودرس می خواندوکارمی کند.اودرس می خواند ولی کارنمی کند.

—            دسته دوم:

—            اوهم درس می خواند هم کارمی کند

—            اونه تنهادرس می خواندبلکه کارهم می کند

—            کاربردهای پیوندهای هم پایه ساز

—            کاربردپیوندهای هم پایه ساز،«درون جمله»باکاربرد آن ها«بین جمله ها»تفاوت دارند.در درون جمله واژه هاوگروه های دوسوی خودراهم نقش می کنند؛نمونه:

—            من وبرادرم درس می خوانیم.برای من آب یاچای بیاور.

—            جمله های که بین آن هاپیوندهای هم پایه سازبیاید،درمستقل بودن،پایه بودن یا پیروبودن یکسان هستند؛یعنی اگرجمله ی اول مستقل باشدوجمله ی بعدی با آن هم پایه شود،آن هم مستقل است.و اگرجمله اول پایه باشد؛جمله دوم هم،پایه است ونهایتاًاگرجمله اول پیروباشدجمله دوم نیز،پیرواست؛نمونه:

—            من درس می خوانم واوکارمی کند.

—            اگراودرس بخواندمن کارمی کنم وبه اوکمک می کنم.

—            چگونگی قرار گرفتن جمله ی وابسته

—            1-   پیش از هسته :

—            تا درس نخوانی، موفق نمی شوی.

—            2-پس از هسته:

—            به یاد داری که چگونه سال های سخت را پشت سر گذاشتی ؟

—             

—            3- در ضمن هسته:

—            از بهاری که در راه است،سخن می گویم .

—             

—            جمله های مرکبی که چند وابسته دارند

—            اگر جمله ی مرکب چند وابسته داشته باشد صورت های زیر محتمل است:

—            الف) جمله های وابسته با هم، هم پایه اند :

—            به او سفارش کردم که کتاب را بخرد و آن را به سختی مطالعه کند.

—            در این صورت جمله های هم پایه وابسته یک هسته اند .

—            ب) جمله های وابسته خود هسته ی  جمله وابسته ی دیگری هستند :

—            به دوستم گفتم که بیاید تا با هم مطالعه کنیم .

—            در جمله ی بالا «با هم مطالعه کنیم » وابسته ی «بیاید » است . تعداد وابسته ها از لحاظ نظری نامحدود است . اما در زبان فارسی بیش از 6 یا 7 نیست .

—            جمله هایی که چند پایه دارند

—            جمله ی هسته نیز می تواند بیش از یکی یعنی دو ،سه یا چند قلو باشد . در این موارد ً هسته ها با پیوند هم پایه ساز به هم مربوط می شوند :

—            اگر تلفن کرد ،تو حتما ً برو و او را ببین .    

—            می توان فرمول کلی جمله را در زبان فارسی چنین نوشت : (وابستهْ )+ هستهْ +( وابستهْ) .

—             کمانک نشانه ی اختیاری بودن و دایره کوچک بالای کلمات نشانه امکان تکرار است .

—            تأویل جمله ها پیرو

—            جمله ی وابسته در حقیقت جزیی از جمله ی هسته است که گسترش یافته است . پس این جمله ها را می توان به حالت اول برگرداند .در تأویل ، فعل جمله ی وابسته به صورت صفت یا مصدر درمی آید:

—            1)      اگر یکی از گروه های اسمی جمله ی مرکب، جمله ی وابسته داشته باشند ،بخش وابسته به صفت تأویل می شود:

—            کتابی که امانت داده بودید ، پیش من است = کتاب امانتی پیش من است.

—            2)      در مواردی جز مورد بالا فعل جمله ی وابسته تأویل به مصدر می شود و در یکی از جایگاه های نحوی زیر قرار می گیرد:

—            a.       نهاد: بدیهی است که ما متحدیم = متحد بودن ما بدیهی است.

—            b.      مفعول: باور نمی کردیم که آن ها متحد شوند= متحد شدن آن ها را باور نمی کردیم.

—            c.       متمم: می ترسم که مردود شوم = از مردود شدن می ترسم.

—            d.      متمم قیدی:به بیمارستان رفتم که دوستم را ببینم = برای دیدن دوستم به بیمارستان رفتم .

—            e.      بدل:شما که روشنفکرید ،چرا در برابر ظلم سکوت کرده اید= شما روشنفکران چرا در برابر ظلم سکوت کرده اید .

—            f.        مضاف الیه:انتظار نداشتم که شما زود بیایید= انتظار زود آمدن شما را نداشتم .

—            3)      گاه فعل جمله ی وابسته با تأویل به صفت ،مسند جمله ی هسته می شود.

—            a.       مسند:علی بود که در خیبر را کند = علی کننده ی در خیبر بود .

—            زبان فارسی گروه

—            گروه – انواع گروه

—            در زبان فارسی سه نوع گروه داریم :

—            گروه اسمی – گروه قیدی – گروه فعلی

—            وجود دو گروه اسمی و فعلی اجباری است اما گروه قیدی اختیاری است می توانیم گروه قیدی را حذف کنیم بدون این که جمله ناقص شود.

—            در جمله می توانیم بیش از یک گروه اسمی و قیدی بیاوریم .امروز هوا اصلا آفتابی نیست.

—            در جمله مستقل ساده تنها یک گروه فعلی وجود دارد اما در جمله ی مستقل مرکب بیش از یک گروه فعلی هست .

—            در گروه اسمی هسته اولین کلمه ای است که کسره می گیرد و یا در گروه هایی که کسره ندارند آخرین کلمه ای که کسره ندارد .هوایِ سرد پاییزی – این دو دانش آموز –دانش آموز

—            معیارها و شیوه های تشخیص گروه های جمله 1
(معیار جابه جایی)

—            1-معیار جابه جایی : از آن جا که گروه یک سازه ی واحد محسوب می شود ، اجزای آن ارتباط ویژه ای با هم دارند و چنان چه امکان جابه جایی داشته باشد همه ی گروه جا به جا می گردد.

—            مثلاً : علی لحظه ای با نگاه حسرت بار و غمزده اش رفتن زهرا را تعقیب می کرد .

—            علی لحظه ای با نگاه حسرت بار و غمزده اش رفتن زهرا را تعقیب می کرد .

—            علی رفتن زهرا را لحظه ای با نگاه حسرت بار و غمزده اش تعقیب می کرد .

—            علی تعقیب می کرد رفتن زهرا را لحظه ای با نگاه حسرت بار و غمزده اش.

—            لحظه ای تعقیب می کرد رفتن زهرا را. علی با نگاه حسرت بار و غمزده اش

—            معیارها و شیوه های تشخیص گروه های جمله
2(افزودن یک قید به جمله )

—            2- افزودن یک قید به جمله :اگر بخواهیم قید مناسبی را به جمله اضافه کنیم ، معمولاً در جاهایی می تواند قرار بگیرد که مرز میان دو گروه است .

—            اکنون علی لحظه ای با نگاه حسرت بار و غمزده اش رفتن زهرا را تعقیب می کرد .

—            علی اکنون لحظه ای با نگاه حسرت بار و غمزده اش رفتن زهرا را تعقیب می کرد .

—            علی لحظه ای با نگاه حسرت بار و غمزده اش اکنون رفتن زهرا را تعقیب می کرد .

—            علی لحظه ای با نگاه حسرت بار و غمزده اش رفتن زهرا را اکنون تعقیب می کرد .

—            معیارها و شیوه های تشخیص گروه های جمله3
(نقش نحوی )

—            3-نقش نحوی :گروه ها نقش های نحوی ( دستوری ) جمله ها را بازی می کنند .مثلاً در همان جمله ی قبل :

—            علی = نهاد

—            لحظه ای= قید

—             با نگاه حسرت بار و غمزده اش=متمم قیدی

—             رفتن زهرا را= مفعول

—             تعقیب می کرد =فعل .

—            معیارها و شیوه های تشخیص گروه های جمله 4
(جانشینی )

—            جانشینی : معمولاً می توان هر گروه جمله را با گروه های دیگر جانشین سازی کرد .مثلاً

—            علی همیشه با نگاه حسرت بار و غمزده اش رفتن زهرا را تعقیب می کرد .

—            علی گاهی با نگاه حسرت بار و غمزده اش رفتن زهرا را تعقیب می کرد .

—            علی امروز با نگاه حسرت بار و غمزده اش رفتن زهرا را تعقیب می کرد .

—            و یا :

—            علی لحظه ای با نگاه حسرت بار و غمزده اش رفتن زهرا را دید.

—            علی لحظه ای با نگاه حسرت بار و غمزده اش رفتن زهرا را به یاد آورد.

—            علی لحظه ای با نگاه حسرت بار و غمزده اش رفتن زهرا را نگاه می کند.

—             

واژه

—            تعریف واژه

—            واژه یکی از واحدهای زبانی است که از یک یا چند تکواژ ساخته شده است و در ساختمان واحد بالاتر ، یعنی گروه به کار می رود .

—            واژه ها در دو گروه کلی و یک زیر گروه بررسی می شود:

—            1- واژه هایی که مفهومی مستقل دارند.

—            2- واژه هایی که مفهومی غیر مستقل دارند .

—            1- واژه هایی که مفهومی مستقل دارند.1

—            الف) واژه ایی که فقط از یک تکواژ پایه تشکیل شده است : میز –آسمان –داستان –گروه

—            ب)واژه هایی که از یک پیشوند +تکواژ پایه شاخته می شوند: نا آرام – بی قرار – هم نشین – نشکن (صفت)

—            ج) واژه ایی که از تکواژ پایه + پسوند  ساخته می شوند:شخصیّت – آرامش – چرخه – سازگار - زیبا

—            د)واژه هایی که ار تکواژ پایه + میان وند + تکواژ پایه ساخته شده اند : سراسر – بناگوش –تخت ِ خواب

—            1- واژه هایی که مفهومی مستقل دارند.2

—            و)واژه هایی که بیش از یک تکواژ پایه دارند و از یک یا چند وند نیز بهره می برند : برابری – واگردی – ناهماهنگی – دوچرخه سواری – آموزش و پرورش – سر به سر گذاشتن .

—            ی) فعل ها نیز در حکم یک واژه هستند ؛ چه ساده ، پیشوندی و چه مرکب : است – در رفته بود – برداشتم – قرار داده خواهد شد .

—            2- واژه هایی که مفهومی غیر مستقل دارند

—            این واژه ها نقش نما هستند :

—            1- حروف ربط ( پیوند وابسته ساز و هم پایه ساز : که – اگر – بااین که- ولی –و...

—            2- حروف اضافه : به -از  برایِ – مانندِ-

—            3-نقش نمای مفعولی را

—            4-نقش نمای اضافه : کسره اضافه یک واج ، تکواژ و واژه است : کتاب حسن ( اضافی ) ، کتاب خوب (صفتی )

—            5-نقش نمای ندا :آی ای یا و الف در پایان واژه : سعدیا – ای خدا – آی مردم

—            نکات مهم در تشخیص واژه

—            1- نشانه های جمع ، ی نکره و شناسه های فعل ؛ واژه نیستند وفقط تکواژ هستند .

—            2- ی میانجی نه تکواژ است و نه واژه

—            3- «ی» اسنادی در حکم یک واژه است چون جایگاه فعل را اشغال می کند: تو خوبی ( 3 واژه )

—            واژه بست ها

—            واژه بست ها در حکم یک واژه هستند و دارای ویژگی های زیر هستند:

—            1- به دنبال واژه می چسبند ، اما جزئی از ساخت صرفی واژه نیستند .مانند معلمم.

—            2- به ساخت یا رابطه ی دستوری خاصی از جمله مثلاً مفعول ، اضافه ی اسمی و صفتی ، ندا ، فعل رابط ، متمم حرف اضافه ای و عطف اشاره دارد.

—            3- از لحاظ آوایی ، تکیه ی اصلی بر آن ها ظاهر نمی شود .

—            پس این واژه ها جزئی از ساخت واژه ای که به آن متصل  می شوند نیستند بلکه تنها به دنبال  آن افزوده می شوند .

—            انواع واژه بست ها

—            1-«-ِ»با رابطه ی دستوری اضافه ی اسمی و صفتی

—            2-فعل های پی بستی مانند « -َم ،ی ،یم ، ید، -َند»

—            3-ضمایر متصل با رابطه ی دستوری اضافی ، متممی ، مفعولی ؛ مانند :

—             اضافی ( کتابم –خانه ات _فرشش-امیدشان)

—            متممی (ازت- برایش – بهتون)

—            مفعولی (خواندمش – پاکش کردند)

—            4- واژه بست عطف «-ُ» مانند: معلم و دانش آموز

—            5-واژه بست ندا 

—            6- نشانه ی معرفه ی  «-ِش»در گفتار عادی ، مانند: محلش خوب است .

—            7- واژه بست حرف نشانه ی مفعول «وُ» یا «-ُ»

—            کتابو خواندم – نامه رو نوشت .

}        تکواژ                

}        تکواژ کوچک ترین جزءمعنادار یا دستوری زبان است.

}        منظور از معناداشتن تکواژ ، مترادف داشتن نیست .هر تکواژ بر مفهومی دلالت دارد . به همین دلیل معنادار است . مثلاً در فعل « می رفتم » ، « می » مفهوم استمرار و تکرار را به فعل اضافه می کند و «-َم » به یک شخص ( اول شخص مفرد ) اشاره دارد .

}        تمرین :رابطه  تکواژ ها و مفهوم ها را پیدا کنید :

}        چه – چی –سا – ستان- بان –مند

}        دارندگی – مکان- محافظت- کوچکی –همانندی – شغل

}        تفاوت تکواژ و هجا

}        در تکواژ تجزیه ی واژه به اجزای معنادار مد نظر است اما در هجا تقسیم واژه به صامت ها و مصوت ها ی تشکیل دهنده مد نظر است ؛ مانند کتاب که یک تکواژ است اما دو هجا است .

}        انواع تکواژ1

}        1- تکواژ آزاد ( مستقل) : به تنهایی معنا و کاربرد مستقل دارد .

}        الف) قاموسی : کتاب ، پدر ... ( تکواژهایی که در فرهنگ لغت هر زبان به عنوان تکواژ پذیرفته شده اند.)

}        ب) دستوری :این تکواژها نشان دهنده ی رابطه ی دستوری اجزای کلام هستند و در غالم خارج یا ذهن ما ، برابر و ما به ازایی ندارند .مانند:را- کسره اضافه-ِ –حروف اضافه مثلاًدر ، به ،از  برای ِ و ...-ای و یا – که ، تا، زیرا  - ولی ، و ، اما، لیکن

}        انواع تکواژ2

2-تکواژ وابسته : معنا و کاربرد مستقل ندارد و در ساختمان واژه های دیگر به کار می رود و در کنار تکواژِ آزاد معنا و کاربرد خود را می یابد .

الف) تکواژ وابسته ی اشتقاقی : واژه ی مشتق می سازند مانند «انه» در «مردانه» ، «-ِش » در « خورش»، ه ،مند، گاه، -ِستان، کده،بی ،با، نا،و ...

ب) تکواژ وابسته ی تصریفی : واژه ی جدید نمی سازد بلکه مهومی را به واژه قبلی اضافه می کند تا در جمله قرار بگیرد.تعدادآن ها محدود است و بهترین راه برای تشخیص آن از اشتقاقی است .

در اسم = نشانه های جمع (ها ،ان، ات ، ین ) – «ی » نکره ساز – الف ندا

در صفت : تر – ترین

در فعل = پیشوند های (می ، ب – ن) و شناسه ها  

}        نکات مهم در شناخت و شمارش تکواژها 1

}        1-بن های ماضی و مضارع ، تکواژ آزاد به شمار می روند.

}        2-فعل های مخفف «اَم،ای،ایم،اید،اند»یک تکواژ آزاد و واژه هستند.

}        3-ضمایر پیوسته یِ « -َم،-َت،-َش،-ِمان،-ِتان،-ِشان» تکواژ آزاد و واژه هستند.

}        4-صامت های میانجی تکواژ نیستند؛ زیرا فقط کارکرد آوایی دارند ، اما کارکرد معنایی و دستوری ندارند .مانند :خانگی –پارسایی

}        5-باری دیگر تاکید می شود که کسره اضافه و صفت یک تکواژ آزاد و یک واژه است .

}        6- کسره ای که بین دو جزء واژه ی مرکب می آید کسره ی اضافه نیست و میان وند و تکواژ وابسته است .دردِسر-تختِ خواب –

}        7- کسره ی «برایِ» جزء کلمه و کلاً یک تکواژ است .

}        8-کسره ای که در پایان حرف های اضافه مرکب مانند «غیرِ»، «در موردِ»،و... میان وند و  تکواژ وابسته است و در شمارش یک تکواژ به حساب می آید.

}        9-شناسه سوم شخص فعل های ماضی به جز ماضی التزامی محذوف است .در شمارش این شناسه تهی یک تکواژ محسوب می شود .رفت=رفت + تکواژ تهی = 2 تکواژ

}        نکات مهم در شناخت و شمارش تکواژها 2

}        10- در فعل های است ، هست و نیست هم ، شناسه محذوف و قابل شمارش است.

}        11- در دوم شخص مفردفعل های امر و نهی هم شناسه محذوف و قابل شمارش است .مانند برو (3تکواژ)-نیا(3تکواژ)

}        12-«ی»نکره ساز تکواژ تصریفی است؛«ی»اسم ساز و صفت ساز (نسبی )تکواژ اشتقاقی هستند.خودتان تشخیص دهید: مردی که مردی را در گذشت بداند آسمانی است.

}        13- «ان» فقط هنگامی که نشانه ی جمع است تکواژ تصریفی است و در بقیه موارد اشتقاقی است. تشخیص دهید:هراسان- مردان – کوهان- گیلان – سپاهان-بامدادان- زیرکان-جاویدان – شادان (ان تاکیدی )...

}        14- تر و ترین هر کدام یک تکواژ جداگانه هستند و نباید ترین را متشکل از تر +ین دانست.

}        15-«اً»، «یّت»،و «ین» و «ات» تکواژهایی هستند که از عربی وارد زبان فارسی شده اند و ما به دلیل کاربرد فراوانشان ، آن ها را در در شمارش تکواژها به حساب می آوریم .

}        16- فعل های باید و شاید هر کدام دو تکواژ هستند :بای /-َد ؛ شای/ -َد

}        17- «-َن» آخر مصدر ها یک تکواژ است . گفتن= گفت/-َن

—             

واج ها

—            تعریف واج

—            کوچک ترین واحد صوتی زبان است که بی معنی است اما می تواند تفاوت معنایی ایجاد کند .

—            در واقع واج ها همان « صداها » است .مانند: ک / ِ /ت / ا/ ب

—            واج ها خود معنی ندارند ؛اماتفاوت معنایی ایجاد می کنند: نام – نان

—            آیا واج ها همان حروف الفبا هستند ؟

—            خیر .تعداد حروف فارسی 32است : ا- ب- پ ت-... اما زبان فارسی 29 واج دارد : 23 صامت و  6 مصوت .

—            صامت ها : (ءع )ب-پ –(ت ط ) –(ث س ص ) – ج-چ-(ح ه ) –خ د (ذ ز ض ظ ) ر ژ ش (غ ق ) ف ک گ ل م ن و ی .

 مصوت ها : مصوت های بلند ( ا و ی)

               مصوت های کوتاه(-َ--ِ-ُ)

واج و و ی نماینده بیش از یک واج است :

ولی – خورشید-مو –(خواهر )

یک – سینی-سیاست

—            واج همزه

—            همزه معمولا بر روی حرف دیگری می نشیند که به آن جایگاه همزه می گویند : سؤال – توطئه – رأس –

—            کلماتی که در نوشتن با الف آغاز می شوند ؛در واقع با صامت همزه شروع می شوند ؛ مانند : ابر = ء / -َ /ب /ر

—            امید =ء/-ُ/م/ی/د/

—            آزادی = ء/ا/ز/ا/د/ی     قرآن =ق/-ُ/ر/ء/ا/ن

—            ایست=ء/ی/س/ت

—            احساس=ء/-ِ/ح/س/ا/س

—            واج  ه

—            ه گاهی صامت است در این صورت حتما حرف دوم هجا نیست مانند: ماه ، هوا

—            ه گاهی مصوت است و در حقیقت مصوت -ِ و یا-َ است ؛ مانند: که = ک/-ِ

—            نه = ن/-َ

—            تشدید

—            هنگامی که واژه ای تشدید دارد حرف مشدد دو بار تکرار و شمارش می گردد .

—            مانند بچٌه = ب/-َ/چ/چ/-ِ

—            برای واج نویسی کلماتی نظیر شخصیٌت به صورت هجا به هجا واج ها را می نویسیم :

—            شَخ =ش/-َ/خ

—            صی= ص/یi/یy

—            یت=یY/-َ/ت

—واژه های دو تلفظی

—            بعضی از واژه ها دو تلفظی هستند برای تعیین تعداد و شمارش واج های آن باید به هر صورت که تلفظ می کنیم هجا ها را جدا و سپس واج های آن را شمارش کرد.

—                                          مه/ر/بان        م/-َ/ه     ر/-َ    ب/ا/ن    8واج

—            مانند : مهربان

                               مهر/بان          م/-ِ/ه/ر      ب/ا/ن      7واج

—            در آزمون سراسری عموما شکل رسمی تر ( که فرآیند واجی ندارد) مورد نظر است  : مهر/بان

—            نمونه های دیگر : کم آزار – دانش آموز                —            زبان فارسی