بررسی شیوه‌های انشانویسی و راهبردهای آن

 انشا پدر ادبیات و ریشة درخت پرشاخ و برگ زبان و ادب فارسی است. آنچه به این درخت گستردگی و حجم می‌دهد، همانا استفاده از نیروی خدادادی تفکر و خلاق انسانی است. زبان شیوا و پرترنّم فارسی لیاقت این را دارد که واج‌های پرطنین آن را ابتدا به وسیلة فکر کردن و سپس نوشتن و در مرحلة آخر خواندن به صدا درآوریم؛ باشد که این درّ قیمتی را به بهای اندک از دست ندهیم. نگارنده در نظر دارد در این جستار، اهداف نوشتاری انشا را مورد بررسی قرار دهد و برخی سرمشق‌های ترسیمی را به دانش‌پژوهان معرفی کند.
ادامه نوشته

تحلیل کهن الگویی داستان رستم و اسفندیار

در پژوهش حاضر برآنیم تا داستان رستم و اسفندیار را به عنوان پیکرة داده­های پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی مورد مطالعه قرار دهیم. در ‌این تحقیق نشان می‏دهیم که لازمه خودیابی و یکپارچگی شخصیت این است که فرد مراحل دشوار سفر را بگذراند، سختی‏ها را تحمل کند، و بیاموزد که به‏راستی روزی بر چالش‏های جدی جهان حتی به همان شکل مبالغه‏آمیزی که تصویر ترس‏های اوست چیره خواهد شد و همین امر موجب غنای شخصیت او می‏گردد. ‌این داستان هشدار می‏دهد که اگر کسی نتواند خود را به فردی مسئول در عالی‏ترین سطح بدل سازد، باید در انتظار پیامدهای مخرب و ویرانگری باشد. برآیند نهایی پژوهش آن است که هر یک از کهن­الگوهای یادشده، تجلیات متعدد روان واحدی تلقی می­گردند.
ادامه نوشته

فرایند های واجی

 

ادامه نوشته

قید از دیدگاه دستورنویسان کهن و نو

 

لینــک دانلــود

 

روشن تر از خاموشی ( آشنایی با پارادوکس )

پارادوکس یا متناقض نمایی یا تناقض، آرایه‌ی ادبی شناخته‌ای است که نخستین بار استاد شفیعی کدکنی در کتاب «شاعر آیینه‌ها» از آن یاد کرده است. ما در این مقاله به روش تحلیلی و تحقیقی، به معانی لغوی این آرایة ادبی، نام‌های دیگر، پیشینة آن و تفاوت آن با آرایة تضاد (طباق) پرداخته‌ایم. انواع پارادوکس را از نظر ساختاری بررسی و نمونه‌های این آرایه‌ را در ادبیات فارسی دورة دبیرستان و پیش دانشگاهی جمع‌آوری کرده‌ایم. در پایان، برای تفهیم و یادگیری بیشتر این آرایة ادبی به ذکر نمونه‌هایی از آن در دیگر آثار ادبی پرداخته‌ایم.
ادامه نوشته

بررسی تضاد و انواع آن

فرو فشردگی و گاهی سربستگی موضوعات و مطالب مندرج در کتب درسی‌ـ آموزشی به دلیل اقتضای ساعات آموزشی و دلایل دیگر، سبب ابهام و نارسایی فهم و درک درست و کامل آن‌ها شده است که با مراجعه به منابع دست‌اول و باهم‌اندیشی با صاحب‌نظران می‌توان این نقیصه را رفع و ابهام‌زدایی کرد.متأسفانه گاهی به دلیل دسترسی نداشتن به منابع و شناخت کافی از منابع دست اول و گاهی به دلیل کم‌کاری این امر محقق نمی‌شود. به همین روی مقولة «تضاد» ، انواع و اهمیت آن را در این مقاله مورد بررسی و تشریح قرار خواهیم داد.

ادامه نوشته

آشنایی با نمـــــاد و کاربرد آن

رمز یا نماد یکی از فنون بسیار هنرمندانه‌ای است که در فرهنگ و تمدن انسان جلوه‌های گسترده و متنوعی دارد و از دیرباز مورد توجه گویندگان و شاعران بزرگ زبان فارسی قرار گرفته است.با نماد پردة خیال رنگین‌تر می‌شود؛ چرا که نماد یکی از برجسته‌ترین انواع صور خیال است. ادبیات ایران سرشار از رمز و نشانه است. رمز یا نماد در بین تمامی گونه‌های ادبی، بخصوص در ادبیات عرفانی ریشه‌ای عمیق دوانده است.

ادامه نوشته

کنایه و کاربرد آن در زبان فارسی

هر گاه کلمه یا کلام را طوری بیان کنیم که علاوه بر معنی لفظی و حقیقی معنای پوشید‌ه‌ای نیز داشته باشد و مقصودمان همان معنای دوم مجازی (پوشیده) باشد، از صنعت ادبی کنایه سود برد‌ه‌ایم. چنان‌که اگر بگوییم «کلاه فلانی پشم ندارد»، نبودن پشم در کلاه او ظاهر کلام و معنی حقیقی آن است، اما اگر مقصودمان زبونی و بی‌‏دست‌و‌پایی او باشد، این کلام، کنایه است.
ادامه نوشته

واکاوی استعارة مکنیه (کنایی)

در این مقاله، به بررسی استعارة مکنیه – که در کتاب آرایه‌های ادبی سال سوم متوسطه آمده است – پرداخته‌ایم. سعی ما در این مقاله بر این است که با توضیح و بیان مثال‌هایی از کتاب آرایه، به این نتیجه برسیم که اساساً به کار بردن استعارة مکنیه با توجه به معنی استعاره – استعمال لفظ در غیر معنای حقیقی – کار درستی نیست و به جای آن، پیشنهاد می‌شود از صور خیال دیگر همانند جان بخشیدن به اشیا1 (تشخیص)، جان‌دار انگاری2 (آنیمیسم) و تجسم‌انگاری3 استفاده شود.
ادامه نوشته

نگاهی نو به ایهام در بدیع فارسی

ایهام یکی از مهم­ترین صنایع معنوی بدیع در ادبیات فارسی است، اما علی رغم اهمیتش در تعریف و انواع آن در کتب بدیع و بلاغت دقت کافی نشده است. یکی از اهداف مقالۀ   حاضر بازتعریف ایهام است. در این مقاله با بررسی تعریف ایهام در کتب گوناگون قدیم و جدید، سعی می­شود تعریف دقیق­تری از ایهام به دست داده شود. همچنین انواع ایهام در     کتاب­های قدیم و جدید بلاغی فارسی و عربی- مانند ایهام مجرده، ایهام مرشحه، ایهام مبیّنه، ایهام ذوالوجوه-  نقل و سپس تحلیل ­و نقد می­شود؛ و سپس با بهره­گیری از دانش زبان­شناسی، تقسیم­بندی تازه­ای از ایهام به دست داده می­شود. این تقسیم­بندی با استفاده از مثال­های گوناگون از متون کلاسیک و معاصر فارسی، اثبات می­شود. برخی از انواع ایهام که در این مقاله مطرح و تعریف شده اند، عبارتند از: ایهام واژگانی، ایهام نحوی، ایهام گروهی،  ایهام ساختاری، ایهام مرجع ضمیر، ایهام حذف، ایهام خوانشی، ایهام زَبَر زنجیری. این مقاله، روشی نو را برای تحلیل ایهام در آثار ادبی، به­ویژه شعر، مطرح می­کند.

ادامه نوشته